fbpx

NIET DENKEN - WEL DOEN

De werking van het beloningssysteem in het puberende brein

Niet denken - wel doen. Hoe kan dit? Pubers maken keuzes, dat klopt. Maar deze keuzes zijn nog niet doordacht. De hersenen zijn nog niet uitontwikkeld en hun beloningssysteem staat op standje ‘hyperactief’. Ordenen en vooruitkijken, wat is dat? Alles op korte termijn gaat voor de dingen op lange termijn.  De instant-kick is belangrijker dan de consequenties, die vaak als een flinke verassing komen.

door | aug 16, 2022 | Docentspiratie

“Pubers zijn niet impulsief, ze handelen impulsief. Dat maakt een wereld van verschil.”

Het beloningssysteem

Misschien heb je weleens gehoord dat het beloningssysteem in de hersenen van jouw leerlingen overuren draait. Maar wat houdt dat nou precies in? Het beloningssysteem is een deel in ons brein waar een hoge mate van dopamine aangemaakt wordt. Het wordt actief wanneer zich aangename situaties voordoen. Situaties waar we van genieten en die ons het gevoel geven dat we beloond worden voor wat we doen. Bij tieners wordt het systeem zelfs al geactiveerd wanneer er een MOGELIJKHEID bestaat dat er een beloning zal volgen.

Bij tieners wordt het systeem zelfs al geactiveerd wanneer er een MOGELIJKHEID bestaat dat er een beloning zal volgen.

Wie waagt, die wint

Leerlingen handelen dus op beloning, of de kans op een beloning. En wel zo snel mogelijk.  

Hebben ze zin in snoep, dan willen ze NU snoep. Nu doen! Meteen uitproberen! Dit levert me vet veel viewers op! Jongeren op deze leeftijd vinden het lastig om impulsen te beheersen en om die reden zijn ze vooral bezig om directe behoeften te bevredigen. Het krijgen van een beloning wordt als zodanig prettig ervaren dat ze daardoor meer risico’s durven te nemen.

Moet een puber een keuze maken? Dan denken ze alleen aan de beloningen die het hen op korte termijn oplevert. Vervelende gevolgen worden niet meegenomen in de overweging en komen daarom meestal als verrassing.

Verschillen in leerlingen

Maar als dit zo is, waarom gedragen dan niet alle leerlingen zich even impulsief? Zoals alle zaken in het leven is de mate van risicogedrag of thrillseeking naast hersenontwikkeling ook afhankelijk van persoonlijkheid, testosteron en sociale context. Testosteron maakt het beloningssysteem actiever. Leerlingen met een hogere mate van testosteron zullen dus ook meer handelen op basis van beloning. Ook zijn jongeren als ze samen zijn meer geneigd risico’s te nemen als het een beloning met zich meebrengt, dan wanneer zij alleen zijn.

uitval onder vierdejaars is groot

Met name de havo- en vwo vierdejaars ervaren grote prestatiedruk, wat steeds vaker leidt tot uitval of mentale problemen. Weten wat jij kan doen om dit te voorkomen? Zoek contact met ons via deze link.

Leerlingen zijn niet impulsief

Zoals gezegd zijn jongeren niet impulsief. Ze handelen impulsief. Het grote verschil tussen deze twee is de manier waarop je ze behandelt. Heb je de overtuiging dat pubers impulsief ZIJN dan ga je ze op die manier benaderen. Weet je dat ze dit niet zijn, maar dat ze er gewoonweg nog niet zo heel veel aan kunnen doen omdat hun brein gewoon nog niet volgroeid is, dan benader je ze op een heel andere manier.

Laten we het idee loslaten dat jongeren opstandig en onstuimig zijn. Laten we vooral de andere kant bekijken waarin we zien dat ze passievol en creatief zijn. Dit geeft een veel positievere benadering. Ze hebben onze steun hard nodig, niet onze veroordeling.

Wat mogen we van ze verwachten?

Volwassenen zien het impulsieve gedrag van jongeren vaak als storend en onnodig risicovol. We snappen er niets van. En dat klopt. Ons ratio-deel van het brein is namelijk al wel ontwikkeld. Maar voor jongeren geldt vooral dat straffen niet helpt. Zij zijn namelijk veel meer gericht op de beloning dan op de consequentie. Daarnaast kunnen ze de lange termijn consequenties van hun gedrag nog helemaal niet overzien. Daarom mogen we niet van ze verwachten dat ze dit wel kunnen of gaan doen.

Laten we het idee loslaten dat jongeren opstandig en onstuimig zijn. Laten we vooral de andere kant bekijken waarin we zien dat ze passievol en creatief zijn. Dit geeft een veel positievere benadering. Ze hebben onze steun hard nodig, niet onze veroordeling.”

Hang niet achterover, maar Kom als docent in actie!

Het is nu niet zo dat we achterover kunnen leunen en machteloos moeten toezien hoe onze leerlingen de ene na de andere domme beslissing nemen. Het is in deze leeftijdsfase extra belangrijk dat leerlingen zich emotioneel gesteund voelen en we hun risicovolle of onbezonnen keuzes niet afwimpelen als dom gedrag waar alleen maar straf op staat.

Het is beter hen goed te begeleiden en juist voor te lichten, niet over de voordelen maar over de risico’s. Ze kunnen zelf de consequenties wellicht nog niet zo goed overzien, maar wij kunnen hen er wel over informeren. En vraag jezelf af: is het onwil, of is het onmacht?

 

Geïnteresseerd in een partij die verschillende thema’s op een goede en vernieuwende manier aan jouw leerlingen voorlegt? Neem contact met ons, mail ons of plan via deze link een vrijblijvende telefonische belafspraak in met Nathalie Booij, initiatiefnemer van Creatieve Preventie.

Bertina Bartlett

Over Marije Perik:

Marije Perik (1989) heeft een grote passie om de richtlijnen uit de Bijbel te combineren met de inzichten die zij opdeed tijdens de studie Toegepaste Psychologie met specialisme ‘Jeugd en Ontwikkeling’. Zij is als trainer en spreker voor jongeren en ouders betrokken bij diverse projecten, waaronder Creatieve Preventie.

VRAAG NU DE EERSTE lesbrief van (un)Shakable GRATIS AAN

Wij als Creatieve Preventie geloven dat we samen verantwoordelijk zijn om tieners mentaal weerbaar te maken. Dat is de reden waarom wij in de afgelopen maanden lespakket (un)Shakable hebben ontwikkeld. Een lespakket met zes lesbrieven vol opdrachten, sociale interacties en inzichten. We stellen tijdelijk de eerste lesbrief gratis beschikbaar voor jou als docent.

Ontvang meer informatie over LIFELINE

Laat hieronder je e-mail achter en je ontvangt binnen enkele minuten meer informatie over LIFELINE én hoe jij 1 week lang vrijblijvend op ons platform kan rondneuzen!

 

Ontvang de online brochure over ons online preventieprogramma direct in je mail. Geheel vrijblijvend!

 

Vraag nu de eerste les van lespakket (un)Shakable gratis en vrijblijvend aan. Binnen enkele minuten ontvang je de mail met de downloadlink.

Vraag nu de bemoedigingskaarten kosteloos aan en ontvang binnen 5 werkdagen!

× Waar kan ik je mee helpen?