De overdreven leerling
Over theatrale tieners
“Ik irriteer me mateloos aan dat overdreven gedrag. Altijd willen ze met de neus vooraan staan. Altijd hebben ze het hoogste woord. Ze zijn zo duidelijk aanwezig dat je ze niet kúnt negeren. Wat me verbaasd is dat ze ook nog altijd veel volgers op de hand lijken te hebben. Het is niet alleen hun speelse gedrag waarmee ze in de belangstelling willen staan, ze zijn ook gewoon impulsief. Alsof ze werkelijk nergens over nadenken. Ze kramen er allerlei onzin uit, en vinden zichzelf enorm grappig. Maar eigenlijk lachen ze zelf het hardst om hun eigen gedrag…”
Herkenbaar?
waarschijnlijk wel!
Ik geloof dat we allemaal wel enkele van deze leerlingen kennen. Niet de doorsnee, extraverte leerling. Nee, het is meer dan dat. Wellicht dat het zich het best laat omschrijven als de overdreven, theatrale leerling.
De overdreven leerling in zijn vel
Wanneer we ons storen aan het gedrag van dit soort leerlingen zegt dat heel vaak ook iets over onszelf. Hetgeen wij ons aan storen is vaak hetgeen dat in onze allergie zit; het gedrag dat we zelf niet zouden vertonen. Dit maakt dat we het gedrag snel veroordelen. Een heel menselijke reactie.
We veroordelen het gedrag snel als kinderachtig of aandachttrekkend. En dat willen we het liefst niet bekrachtigen. Daarom negeren we het of gaan we er tegen in het verweer.
Maar wat als jouw veroordeling correct is; wat als het inderdaad aandachttrekkend gedrag is? Een leerling oogt misschien goed in zijn of haar vel, maar wat als dit schijn is? Wat als het clowneske gedrag letterlijk een masker is, om eigen onzekerheden niet te hoeven tonen?
Een eeuwig opgewekte puber
Ik hoef niet uit te leggen dat de puberteit een periode van emotieschommelingen en onzekerheid is. Het hoort erbij. Er is geen puber die iedere dag zelfverzekerd is. Net zo min is er ook geen enkele puber die iedere dag even opgewekt is.
“Er is geen puber die iedere dag zelfverzekerd is. Net zo min is er ook geen enkele puber die iedere dag even opgewekt is.”
Een open boek of een fantastische kaft?
Veel van deze, ogenschijnlijk opgewekte, leerlingen, lijken een open boek vanwege hun snelle en vlotte babbel en hun overredingskracht bij leeftijdsgenoten. Toch komen we er maar al te vaak achter dat dit zogenaamde open boek, niets meer is dan een prachtig vormgegeven kaft. De kaft doet vermoeden dat het om een romantische komedie gaat, maar zodra het boek eenmaal open geslagen is, merk je al gauw dat zich een dramatische thriller aan het afspelen is.
Muren optrekken
Ieder mens is er toe geneigd een muur op te trekken op het moment dat we niet weten waar we met onze kwetsbaarheid naartoe kunnen. Dit doen we om onszelf te beschermen. Tieners zijn daarin niet anders.
De één trekt een muur op en keert met zijn onzekerheden en gevoelens naar binnen [lees hier meer over in de blog ‘Tieners in hun vel – de binnenvetter’]. De ander trekt een muur op en begint een rol te spelen waarbij kwetsbaarheden en problemen worden overschreeuwt.
Terwijl beide gedragsuitingen alarmbellen zouden moeten laten afgaan, zien we stil en teruggetrokken gedrag vaker als ‘zorgwekkend’. Maar het is uitermate belangrijk dat we deze vorm van maskergedrag niet over het hoofd gaan zien. Hoe irritant we het wellicht ook vinden.
Tijdelijke actie!
Vraag nu gratis en vrijblijvend de eerste lesbrief van lespakket (un)Shakable aan en leer de leerlingen om standvastig te staan in het leven.
Beloningssysteem bij tieners
Wellicht weet je dat het beloningssysteem in onze hersenen overuren draait in de puberteit. Conclusie: tieners zijn enorm gevoelig voor beloningsprikkels. Zo sterk, dat zelfs de kans op een beloning al de drijvende kracht achter hun gedrag kan zijn.
Uit onderzoek¹ is gebleken dat extreem extraverte mensen ook in zeer hoge mate gevoelig zijn voor beloningsprikkels. Aandacht is een belangrijke vorm van beloning. En als je sterk kickt op beloningen, zoals overdreven tieners doen, dan zal de hunkering naar aandacht ook steeds sterker worden.
“als je sterk kickt op beloningen, zoals overdreven tieners doen, dan zal de hunkering naar aandacht ook steeds sterker worden.”
Wat hebben maskerdragers nodig van jou als leerkracht?
Op het moment dat je het idee hebt dat een leerling zich overdreven gedraagt om zijn kwetsbaarheden en problemen te verbloemen, is het van belang dat je in actie komt.
Krijg inzicht in de leerling.
Allereerst is het belangrijk dat je het gedrag van de leerling gaat zien als vluchtgedrag. Daardoor zit het wellicht nog steeds in je irritatiezone maar het herkennen van het gedrag en het erkennen dat achter ieder masker, angst schuilgaat, maakt dat we het gedrag vaak beter kunnen relativeren.
Ga het gesprek aan.
Plan, met deze informatie in je achterhoofd, een gesprek met de leerling. Hetgeen deze maskerdragers het hardst nodig hebben is iemand die door dit masker heen prikt. Iemand die de tijd neemt, gaat zitten, en vraagt: ‘Maar hoe gaat het nu écht met je?’
Houdt rekekning met (heftige) emoties na deze vraag.
Het masker is nodig om onze kwetsbaarheid, afwijzing of teleurstelling de baas te worden, er boven te staan of het te bagatelliseren. Het gevolg is, zoals je kunt raden, dat de leerling zich anders voordoet dan hij daadwerkelijk is. En dit heeft één heel groot negatief effect: het brand hen helemaal op; zuigt hen helemaal leeg en geeft een enorme hoeveelheid stress.
Op het moment dat iemand dit doorziet, en ze even niet ‘iemand anders’ hoeven te spelen, kan dit als een enorme opluchting worden ervaren en kunnen er dus een heleboel opgekropte emoties vrijkomen. Sta dit doet. Laat dit maar gebeuren.
Wees oprecht geïnteresseerd en vraag door.
Probeer zo een kijkje te kunnen nemen in de emoties of gevoelens van de leerling. Laat weten dat je altijd beschikbaar wilt zijn voor gesprek, en maak eventueel een vervolgafspraak. Kom erop terug. Wees attent en ga secuur om met dat wat een leerling je toevertrouwt.
Wat hebben maskerdragers nodig van jou als leerkracht?
Op het moment dat je het idee hebt dat een leerling zich overdreven gedraagt om zijn kwetsbaarheden en problemen te verbloemen, is het van belang dat je in actie komt.
Krijg inzicht in de leerling.
Allereerst is het belangrijk dat je het gedrag van de leerling gaat zien als vluchtgedrag. Daardoor zit het wellicht nog steeds in je irritatiezone maar het herkennen van het gedrag en het erkennen dat achter ieder masker, angst schuilgaat, maakt dat we het gedrag vaak beter kunnen relativeren.
Ga het gesprek aan.
Plan, met deze informatie in je achterhoofd, een gesprek met de leerling. Hetgeen deze maskerdragers het hardst nodig hebben is iemand die door dit masker heen prikt. Iemand die de tijd neemt, gaat zitten, en vraagt: ‘Maar hoe gaat het nu écht met je?’
Houdt rekekning met (heftige) emoties na deze vraag.
Het masker is nodig om onze kwetsbaarheid, afwijzing of teleurstelling de baas te worden, er boven te staan of het te bagatelliseren. Het gevolg is, zoals je kunt raden, dat de leerling zich anders voordoet dan hij daadwerkelijk is. En dit heeft één heel groot negatief effect: het brand hen helemaal op; zuigt hen helemaal leeg en geeft een enorme hoeveelheid stress.
Op het moment dat iemand dit doorziet, en ze even niet ‘iemand anders’ hoeven te spelen, kan dit als een enorme opluchting worden ervaren en kunnen er dus een heleboel opgekropte emoties vrijkomen. Sta dit doet. Laat dit maar gebeuren.
Wees oprecht geïnteresseerd en vraag door.
Probeer zo een kijkje te kunnen nemen in de emoties of gevoelens van de leerling. Laat weten dat je altijd beschikbaar wilt zijn voor gesprek, en maak eventueel een vervolgafspraak. Kom erop terug. Wees attent en ga secuur om met dat wat een leerling je toevertrouwt.
Krijg je niets terug van de leerling, maar maak je jezelf toch écht zorgen, probeer dan ook eens te polsen bij ouders. Je kunt je zorg met hen delen en kunt horen of zij hierin hetzelfde denken.
Tieners in hun vel
Ben jij benieuwd naar de andere artikelen over Tieners in hun vel? Eerder schreef Marije Perik het artikel De overdreven leerling over theatrale tieners en De binnenvetter over sombere tieners.
Meer weten?
Wil je meer weten hoe jij kunt meewerken aan een positief zelfbeeld bij leerlingen? Lees dan de blog Hoe help je jongeren aan een positief zelfbeeld? Of nodig ons uit voor de T.R.Y.day, een projectdag bij jou op school. Tijdens deze dag staat ‘The Real You’ centraal. Tijdens centrale momenten, workshops en voorlichtingen worden leerlingen zich meer bewust van wie zij zijn.
BRONVERMELDING
¹ Grodin, E.N., White, T.L. The neuroanatomical delineation of agentic and affiliative extraversion. Cogn Affect Behav Neurosci 15, 321–334 (2015). https://doi.org/10.3758/s13415-014-0331-6
Over Marije Perik:
Marije Perik (1989) heeft een grote passie om de richtlijnen uit de Bijbel te combineren met de inzichten die zij opdeed tijdens de studie Toegepaste Psychologie met specialisme ‘Jeugd en Ontwikkeling’. Zij is als trainer en spreker voor jongeren en ouders betrokken bij diverse projecten, waaronder Creatieve Preventie.
VRAAG NU DE EERSTE lesbrief van (un)Shakable GRATIS AAN
Wij als Creatieve Preventie geloven dat we samen verantwoordelijk zijn om tieners mentaal weerbaar te maken. Dat is de reden waarom wij in de afgelopen maanden lespakket (un)Shakable hebben ontwikkeld. Een lespakket met zes lesbrieven vol opdrachten, sociale interacties en inzichten. We stellen tijdelijk de eerste lesbrief gratis beschikbaar voor jou als docent.
